Αναδημοσιεύω από τα Νέα ένα καίριο άρθρο της Βάσως Κιντή, σχετικά με τη «μεταρρύθμιση» που επίκειται στη τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η μεταρρύθμιση πρέπει να προχωρήσει, τα πανεπιστήμια πρέπει να αλλάξουν, η άθλια σημερινή κατάσταση πρέπει να ανατραπεί. Δυστυχώς, η Αριστερά του Σύριζα, του ΚΚΕ και των αριστερίστικών ομάδων με τη βαθιά συντηρητική και αντιδραστική πολιτική τους, θα παλέψουν για να μην αλλάξει και πάλι τίποτα, υπερασπιζόμενοι ουσιαστικά την «μεταρρύθμιση» της Γιαννάκου την οποία πολέμησαν και όλο το σημερινό καθεστώς πλήρους διάλυσης. Παράλληλα οι όποιες προθέσεις και εξαγγελίες του Υπουργείου για μια απόπειρα αστικού εκσυγχρονισμού, κινδυνεύουν να μείνουν στα χαρτιά κάτω από την πίεση παγιωμένων συμφερόντων, τα οποία από τη μεριά τους πασχίζουν να κρατήσουν την κατάσταση ως έχει. Απέναντι στην ουσιαστική συμμαχία του αριστερισμού, της δεξιάς και των απανταχού λαμογιών, οι δυνάμεις της Δημοκρατικής Αριστεράς αναζητούν τη διέξοδο. Ίδωμεν.
Η µεταρρύθµιση πρέπει να προχωρήσει.
Της Βάσως Κιντή
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ στα Νέα: 24 Αυγούστου 2010
Μέσα στη ραστώνη του καλοκαιριού, που φέτος είναι βαριά όχι µόνο από τη ζέστη, άρχισαν οι τροχιοδεικτικές βολές σχετικά µε τα όσα πρόκειται να γίνουν το επόµενο διάστηµα στα πανεπιστήµια. Η κυβέρνηση αφήνει να διαρρεύσουν προσεκτικά πληροφορίες και διερευνά τις δυνατότητες συµµαχιών για τη µεταρρύθµιση που εξήγγειλε. Από την άλλη, οι κατ’ όνοµα υπερασπιστές του δηµόσιου πανεπιστηµίου που έχουν αναλάβει την υπόθεση εργολαβικά, προετοιµάζουν το έδαφος για άλλη µια επίδειξη ανακλαστικού ακτιβισµού. Αντί να προβάλουν τις προτάσεις τους για τη µεταρρύθµιση που θα επιθυµούσαν, άρχισαν την κουρασµένη επανάληψη των στερεοτύπων περί νεοφιλελευθερισµού, Μπολόνιας και ιδιωτικοποίησης. Προφανώς θεωρούν περιττή κάθε προσπάθεια µεταρρύθµισης του καπιταλισµού και των θεσµών του και αρκούνται να αντιδρούν σε κάθε απόπειρα αλλαγής, οποιουδήποτε είδους, µήπως θιγούν κεκτηµένες καταστάσεις, ακόµη κι εκείνες που σε προηγούµενη φάση πολέµησαν. Διατηρείται έτσι ένα αφασικό τέλµα που σκεπάζει τις αδράνειες και το βόλεµα πολλών, τις ανοµίες ορισµένων και επιτρέπει στην επιφάνεια την εύκολη και ασύδοτη άσκηση γενικής πολιτικής εν ονόµατι πάντοτε του δηµόσιου πανεπιστηµίου. Ενα τέλµα που µαταιώνει, από την πρώτη µέρα, τα όνειρα και τις προσδοκίες των φοιτητών, που τόσο πάσχισαν να περάσουν τις πύλες του, ένα τέλµα που πνίγει κι αποκαρδιώνει τους πανεπιστηµιακούς δασκάλους οι οποίοι προσπαθούν να κάνουν τη δουλειά τους µε µεράκι και υπευθυνότητα.
Η µεταρρύθµιση πρέπει να προχωρήσει.
Μπορεί η κοινωνία να είναι τραυµατισµένη από τις αλλεπάλληλες ανατροπές στη ζωή όλων, αλλά τα πανεπιστήµια πρέπει να αλλάξουν. Οχι απλώς σε θέµατα διαδικαστικά και σε λεπτοµέρειες που διατηρούν ανέπαφο ένα εσωστρεφές φαραωνικό µαυσωλείο, αλλά σε θέµατα ουσίας, για να φυσήξει ένας φρέσκος αέρας δηµιουργίας, διαφάνειας, µάθησης.
Τα πανεπιστήµια πρέπει να πάψουν να είναι τόπος εξετάσεων, ένας διαµετακοµιστικός σταθµός για την απόκτηση του πτυχίου. Πρέπει να γίνουν χώροι µόρφωσης. Τι σηµαίνει αυτό; Πρώτα απ’ όλα οι φοιτητές να επιστρέψουν στις αίθουσες αλλά και στους χώρους των πανεπιστηµίων. Να σπάσουµε τις τάξεις σε πολλά τµήµατα, να αναθέτουµε εργασίες, να µην περνάς τα µαθήµατα αν δεν έχεις συµµετάσχει σε µια πολυσχιδή εκπαιδευτική διαδικασία. Να µην µπορείς να παίρνεις πτυχίο εξ αποστάσεως, από το χωριό ή τον τόπο της εργασίας σου, ούτε αποστηθίζοντας κάποιες σελίδες δυο µέρες πριν από τις εξετάσεις.
Τα προγράµµατα σπουδών να σχεδιάζονται µε βάση το γνωστικό αντικείµενο και όχι ανάλογα µε τις ειδικότητες ή τις σκοπιµότητες των καθηγητών. Το πανεπιστήµιο πρέπει να παρέχει γνώσεις αλλά και ποικίλες δεξιότητες. Οι δεξιότητες αυτές δεν αποκτώνται διαβάζοντας µόνο βιβλία, αλλά και από µια πυκνή φοιτητική ζωή που περιλαµβάνει συλλογικές δραστηριότητες, θεατρικές, µουσικές και αθλητικές οµάδες, διαλέξεις, εκθέσεις, έκδοση εφηµερίδων και εντύπων ακαδηµαϊκών. Οι χώροι των πανεπιστηµίων πρέπει να σφύζουν από ζωή όλες τις ώρες, να υποδέχονται τους φοιτητές στις βιβλιοθήκες, σε ωραία καφέ και εστιατόρια όπου θα συναντώνται µεταξύ τους και µε τους καθηγητές έξω από τις αίθουσες διδασκαλίας. Γι’ αυτό, µεταξύ άλλων, πρέπει να είναι συγκεντρωµένες σ’ έναν τόπο οι σχολές, να επικοινωνούν τα τµήµατα µεταξύ τους. Ετσι θα πάψουν να είναι τα πανεπιστήµια σκοτεινά, εγκαταλελειµµένα σκέλεθρα, εύκολη λεία για όσους λυµαίνονται τον δηµόσιο χώρο τους µε αυταρχικές καταλήψεις, µε συνθήµατα και αφίσες κοµµατικών παρατάξεων που δεν αφήνουν ελεύθερη ούτε σπιθαµή. Ετσι θα ανοίξουν και στην κοινωνία. Ενα ακαδηµαϊκό περιβάλλον ποιότητας, εκτός του ότι προστατεύει και δίνει ουσία σε όλη την εκπαιδευτική διαδικασία, προάγει επιπλέον την έρευνα, κρατώντας εδώ τους καλούς φοιτητές, δίνοντας ώθηση στους ερευνητές, δηµιουργώντας ερευνητικές παραδόσεις. Σίγουρα χρειάζονται χρόνος, χρήµατα και αλλαγή νοοτροπιών. Οµως µε καίριες πρωτοβουλίες στην οργάνωση των σπουδών και νοµοθετικές παρεµβάσεις µπορεί να σηµατοδοτηθεί µια αλλαγή κλίµατος. Κρίσιµο στην πορεία αυτή είναι το ζήτηµα της διακυβέρνησης των πανεπιστηµίων. Είναι σηµαντικό να υπάρχει ισχυρή διοίκηση, απαλλαγµένη από εξαρτήσεις συναδελφικές, κοµµατικές, τοπικές, κυβερνητικές. Αυτονοµία των πανεπιστηµίων δεν είναι να παραδοθεί το ίδρυµα στο ΔΕΠ, αλλά να µπορεί να σχεδιάζει τη στρατηγική και την τακτική του χωρίς παρεµβάσεις, λογοδοτώντας στη συνέχεια. Ενας πρύτανης που εκλέγεται από το ΔΕΠ για µία τετραετία (ώστε να αποφεύγονται καθεστωτικές συµπεριφορές), δεν µπορεί στο µικρό αυτό διάστηµα να υλοποιήσει µια πολιτική και δεν µπορεί να ελέγξει το ΔΕΠ αν χρειαστεί. Η πρόταση περί διοικητικών συµβουλίων µε αρµοδιότητες επιλογής και ελέγχου του πρύτανη, αλλά και για τη διαµόρφωση της ιδιαίτερης φυσιογνωµίας των ιδρυµάτων που εποπτεύουν, βρίσκεται στη σωστή κατεύθυνση, αρκεί να µην καταλήξουν όργανα διακοσµητικά για πελατειακές διευθετήσεις.
Η µεταρρύθµιση πρέπει να προχωρήσει.
Μπορεί η κοινωνία να είναι τραυµατισµένη από τις αλλεπάλληλες ανατροπές στη ζωή όλων, αλλά τα πανεπιστήµια πρέπει να αλλάξουν. Οχι απλώς σε θέµατα διαδικαστικά και σε λεπτοµέρειες που διατηρούν ανέπαφο ένα εσωστρεφές φαραωνικό µαυσωλείο, αλλά σε θέµατα ουσίας, για να φυσήξει ένας φρέσκος αέρας δηµιουργίας, διαφάνειας, µάθησης.
Τα πανεπιστήµια πρέπει να πάψουν να είναι τόπος εξετάσεων, ένας διαµετακοµιστικός σταθµός για την απόκτηση του πτυχίου. Πρέπει να γίνουν χώροι µόρφωσης. Τι σηµαίνει αυτό; Πρώτα απ’ όλα οι φοιτητές να επιστρέψουν στις αίθουσες αλλά και στους χώρους των πανεπιστηµίων. Να σπάσουµε τις τάξεις σε πολλά τµήµατα, να αναθέτουµε εργασίες, να µην περνάς τα µαθήµατα αν δεν έχεις συµµετάσχει σε µια πολυσχιδή εκπαιδευτική διαδικασία. Να µην µπορείς να παίρνεις πτυχίο εξ αποστάσεως, από το χωριό ή τον τόπο της εργασίας σου, ούτε αποστηθίζοντας κάποιες σελίδες δυο µέρες πριν από τις εξετάσεις.
Τα προγράµµατα σπουδών να σχεδιάζονται µε βάση το γνωστικό αντικείµενο και όχι ανάλογα µε τις ειδικότητες ή τις σκοπιµότητες των καθηγητών. Το πανεπιστήµιο πρέπει να παρέχει γνώσεις αλλά και ποικίλες δεξιότητες. Οι δεξιότητες αυτές δεν αποκτώνται διαβάζοντας µόνο βιβλία, αλλά και από µια πυκνή φοιτητική ζωή που περιλαµβάνει συλλογικές δραστηριότητες, θεατρικές, µουσικές και αθλητικές οµάδες, διαλέξεις, εκθέσεις, έκδοση εφηµερίδων και εντύπων ακαδηµαϊκών. Οι χώροι των πανεπιστηµίων πρέπει να σφύζουν από ζωή όλες τις ώρες, να υποδέχονται τους φοιτητές στις βιβλιοθήκες, σε ωραία καφέ και εστιατόρια όπου θα συναντώνται µεταξύ τους και µε τους καθηγητές έξω από τις αίθουσες διδασκαλίας. Γι’ αυτό, µεταξύ άλλων, πρέπει να είναι συγκεντρωµένες σ’ έναν τόπο οι σχολές, να επικοινωνούν τα τµήµατα µεταξύ τους. Ετσι θα πάψουν να είναι τα πανεπιστήµια σκοτεινά, εγκαταλελειµµένα σκέλεθρα, εύκολη λεία για όσους λυµαίνονται τον δηµόσιο χώρο τους µε αυταρχικές καταλήψεις, µε συνθήµατα και αφίσες κοµµατικών παρατάξεων που δεν αφήνουν ελεύθερη ούτε σπιθαµή. Ετσι θα ανοίξουν και στην κοινωνία. Ενα ακαδηµαϊκό περιβάλλον ποιότητας, εκτός του ότι προστατεύει και δίνει ουσία σε όλη την εκπαιδευτική διαδικασία, προάγει επιπλέον την έρευνα, κρατώντας εδώ τους καλούς φοιτητές, δίνοντας ώθηση στους ερευνητές, δηµιουργώντας ερευνητικές παραδόσεις. Σίγουρα χρειάζονται χρόνος, χρήµατα και αλλαγή νοοτροπιών. Οµως µε καίριες πρωτοβουλίες στην οργάνωση των σπουδών και νοµοθετικές παρεµβάσεις µπορεί να σηµατοδοτηθεί µια αλλαγή κλίµατος. Κρίσιµο στην πορεία αυτή είναι το ζήτηµα της διακυβέρνησης των πανεπιστηµίων. Είναι σηµαντικό να υπάρχει ισχυρή διοίκηση, απαλλαγµένη από εξαρτήσεις συναδελφικές, κοµµατικές, τοπικές, κυβερνητικές. Αυτονοµία των πανεπιστηµίων δεν είναι να παραδοθεί το ίδρυµα στο ΔΕΠ, αλλά να µπορεί να σχεδιάζει τη στρατηγική και την τακτική του χωρίς παρεµβάσεις, λογοδοτώντας στη συνέχεια. Ενας πρύτανης που εκλέγεται από το ΔΕΠ για µία τετραετία (ώστε να αποφεύγονται καθεστωτικές συµπεριφορές), δεν µπορεί στο µικρό αυτό διάστηµα να υλοποιήσει µια πολιτική και δεν µπορεί να ελέγξει το ΔΕΠ αν χρειαστεί. Η πρόταση περί διοικητικών συµβουλίων µε αρµοδιότητες επιλογής και ελέγχου του πρύτανη, αλλά και για τη διαµόρφωση της ιδιαίτερης φυσιογνωµίας των ιδρυµάτων που εποπτεύουν, βρίσκεται στη σωστή κατεύθυνση, αρκεί να µην καταλήξουν όργανα διακοσµητικά για πελατειακές διευθετήσεις.
Η Βάσω Κιντή διδάσκει Φιλοσοφία στο Πανεπιστήµιο Αθηνών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου