Ποια πανεπιστήμια;

Του Θ.Α. Λουκάκη

26/12/2010 από το Greek university forum

(Ανοιχτή επιστολή προς την Πρύτανη του Παν. Καλιφόρνιας/Davis, Δρα Λίντα Κατέχη)

Κυρία Πρύτανη,

Είστε η συντονίστρια της διεθνούς συμβουλευτικής επιτροπής για μεταρρυθμίσεις στη λειτουργία των ελληνικών δημόσιων πανεπιστημίων, που η πορεία τους είναι πολύ καλύτερη από την πλήρως αποτυχημένη πορεία της χώρας. Για την κατάντια της χώρας ευθύνονται κατά κύριο λόγο οι πολιτικοί και τα κόμματα, που επίσης ευθύνονται για τα μελανά σημεία στην απόδοση των πανεπιστήμιων. Θα σας γνωρίσω λοιπόν την εδώ πραγματικότητα προς υποβοήθηση του έργου σας.

Υπάρχει Υπ. Παιδείας; Στα 34 χρόνια που υπηρέτησα ως καθηγητής στο Πολυτεχνείο, ουδέποτε συνάντησα ένα έστω υπηρεσιακό στέλεχος του Υπ. Παιδείας που να γνωρίζει το ελάχιστο για τα πανεπιστήμια. Συνεπώς τις συνεχείς και επιπόλαιες συνήθως πρωτοβουλίες για «μεταρρυθμίσεις» έπαιρναν (άνευ στοιχείων) οι εκάστοτε πολιτικές ηγεσίες. Έτσι , το κύριο επίτευγμα του Υπ. Παιδείας είναι ότι γέμισε την Ελλάδα με πανεπιστήμια και ΤΕΙ ώστε ο αριθμός των εισαγομένων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση να αποτελεί το μόνο «λαμπρό» σημείο αξιολόγησης της χώρας στο Global Competitiveness Index 2010 (3/139), με συνέπεια την υποβάθμιση της αξίας των πτυχίων στην προτελευταία θέση στη σχετική λίστα του ΟΟΣΑ! Το Υπ. Παιδείας κατάφερε επίσης να υποβαθμίσει τόσο πολύ τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ώστε τα Ελληνόπουλα να κατέχουν τις τελευταίες θέσεις στους διεθνείς διαγωνισμούς PISA.Πρόσφατα δε κατάργησε και τα Γραφεία Μεταφοράς Τεχνολογίας των πανεπιστημίων και των ΕΚ .

Το κακώς τεθειμένο πρόβλημα. Κανείς δεν αμφισβητεί ότι το σύστημα εκπαίδευσης της χώρας πρέπει να βελτιωθεί και ως προς τα πανεπιστήμια. Το πρόβλημα όμως έχει περισσότερο πολιτικοκοινωνική διάσταση παρά εκπαιδευτική. Δηλαδή τα πανεπιστήμια εδώ και 36 χρόνια λειτουργούν άναρχα λόγω των αδικαιολόγητων παρεμβάσεων των κομμάτων, ενώ οι εκάστοτε κυβερνήσεις δεν έχουν θελήσει να τα επαναφέρουν σε κανονική ακαδημαϊκή λειτουργία. Έτσι έχει παγιωθεί ένα (ήπιο συνήθως, αλλά όχι πάντα) τρομοκρατικό περιβάλλον μέσα στο οποίο λειτουργεί το χειρότερο ίσως εκπαιδευτικό σύστημα επί της γης. Στο περιβάλλον αυτό οι καθηγητές έχουν αποδειχτεί ανίκανοι να επιβάλουν την (προφανή σε εσάς) ακαδημαϊκή τάξη μέσα στο όχι υποστηρικτικό γι αυτούς πολιτικό και κοινωνικό κλίμα. Π.χ. το Υπ. Παιδείας δέχεται (σε Προεδρικό Διάταγμα!) ότι μπορεί να υπάρχει Εσωτερικός Κανονισμός Λειτουργίας πανεπιστήμιου (ΕΜΠ), ο οποίος περιέχει πειθαρχικές διατάξεις για όλο το προσωπικό (και τον πρύτανη ακόμα), εξαιρουμένων των φοιτητών και ουδόλως ενοχλείται όταν εμποδίζεται βίαια στα πανεπιστήμια η ψηφοφορία των φοιτητών!

Τα καλά του δημόσιου πανεπιστήμιου. Παρά τα ανωτέρω, κι ενώ οι αποφοιτούντες από τα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ είναι λίγοι (λόγω του καταστροφικού «προοδευτικού» συστήματος σπουδών), όποιος θέλει να μορφωθεί μπορεί να το κάνει και καλά μάλιστα, όπως προκύπτει από τις επιτυχείς μεταπτυχιακές σπουδές σε ξένα πανεπιστήμια. Άλλωστε, από το GCI 2010 προκύπτει ότι η χώρα είναι διεθνώς καλή( 21/139) σε διαθεσιμότητα επιστημόνων και μηχανικών και γεγονός είναι ότι οι δημοσιεύσεις των Ελλήνων επιστημόνων (στα πανεπιστήμια γίνεται το 70% της έρευνας) σε έγκριτα διεθνή περιοδικά από 1000 ανά έτος στην περίοδο 1980-85 έγιναν 12000 μετά το 2005, παρά την ελάχιστη χρηματοδότηση της πανεπιστημιακής έρευνας. Γεγονός (απίστευτο φυσικά για σας) επίσης είναι ότι οι πανεπιστημιακοί μπορούν να μπαίνουν στα γραφεία και τα εργαστήρια τους μόνο όταν οι «προοδευτικοί» φοιτητές το επιτρέπουν ! Παρά ταύτα τα πανεπιστήμια διαπρέπουν στην απόκτηση ανταγωνιστικών ερευνητικών έργων από τα προγράμματα της Ε.Ε., φέρνοντας έτσι μεγάλα ποσά στη χώρα και καλύπτοντας το μέγιστο μέρος των αναγκών των υποψηφίων διδακτόρων. Τέλος, τα καλά πανεπιστήμια καταφέρνουν και λειτουργούν παρά την (απίστευτη για σας και μέχρι τριπλασιασμού) αύξηση των εισακτέων τους με «κοινωνικές» επιλογές των πολιτικών!

Το άκομψο, αδέξιο και άκαιρο της μεταρρύθμισης. Το κείμενο διαβούλευσης είναι αδικαιολόγητα δυσφημιστικό για τα πανεπιστήμια με συνέπεια η Σύνοδος των Πρυτάνεων να το απορρίπτει. Κατά γενική δε πεποίθηση, η εισαγωγή όλων των φοιτητών αρχικά σε Σχολή είναι πρακτικά ανεφάρμοστη, και η δική μου εμπειρία λέει ότι από τους φοιτητές που θα γραφτούν κανείς δεν πρόκειται ποτέ να διαγραφεί και όλοι θα επιλέξουν για συνέχιση τα ελάχιστα Τμήματα που συνεπάγονται καλύτερες εργασιακές προοπτικές.

Το να προσπαθεί κανείς να επιφέρει μεγαλόσχημη μεταρρύθμιση χωρίς προηγούμενη τακτοποίηση των παθολογικών φαινομένων (που έθεσα υπόψη σας), αλλά με παράλληλη μείωση τόσο των προς τα πανεπιστήμια επιχορηγήσεων, όσο και των μισθών των καθηγητών, αποτελεί πρόβλημα με κακές οριακές συνθήκες. Άλυτο δηλαδή! Σχετικό ευτράπελο είναι να προτείνεται η επιλογή Πρύτανη με τον υποψήφιο να έρχεται από το εξωτερικό με δέλεαρ καθαρές ετήσιες αποδοχές 42 χιλ. € (ο σημερινός πρύτανης του ΕΜΠ εισπράττει 29 χιλ. € !), όταν εσείς γνωρίζετε ότι π.χ. στο MIT , η Πρόεδρος αμείβεται με ένα εκατομμύριο $ το χρόνο, ο δε ακαδημαϊκός προϊστάμενος (Provost) παίρνει 600 χιλ. $.Επίσης, το ΜΙΤ εσοδεύει 900 εκ. $ το χρόνο από δημόσια ερευνητικά έργα, έναντι των 80 εκ. € που θα διατεθούν ετησίως για έρευνα στην Ελλάδα στο διάστημα 2007-2013 για όλα τα πανεπιστήμια ,τα ΕΚ και τις επιχειρήσεις! Γνωρίζετε επίσης ότι στο ΜΙΤ κανείς δεν εκλέγεται σε κανένα αξίωμα και κανείς δεν κάνει καταλήψεις με την campus police στη γύρα!

Αλήθεια, το προτεινόμενο Συμβούλιο Διοίκησης του πανεπιστήμιου θα έχει και αυτό τις ανοιχτές συνεδριάσεις στις οποίες οι «προοδευτικοί» φοιτητές υποχρεώνουν τώρα τις Συγκλήτους; Και γιατί η πρόσφατη Σύνοδος των Πρυτάνεων έγινε εκτός πανεπιστημίου; Τέλος, νομίζετε ότι είναι δυνατό η Επιτροπή σας να επισκεφτεί κάποιο πανεπιστήμιο;

Ποια λοιπόν πανεπιστήμια θα βοηθήσετε να μεταρρυθμιστούν;

Θ. Α. Λουκάκης, διπλ. Μηχ.-Ηλ. (ΕΜΠ) ,M.Sc., Nav. Arch., D.Sc. (MIT), Research associate(MIT), τέως καθ., Διευθυντής Εργ., Πρόεδρος Τμ. ,Κοσμήτορας Σχ., Αντιπρόεδρος Επιτρ. Ερευνών, Υπευθ. Γραφ. Μεταφ. Τεχνολογίας και νυν Πρόεδρος της Εν. Απoφoiτων του ΕΜΠ