Τα πανεπιστήμια μας χρειάζονται αλλαγές, βαθιές, τόσο στη διοίκηση όσο και στο περιεχόμενο και στη οργάνωση των σπουδών. Το πανεπιστήμιο της σύγχρονης εποχής, δημοκρατικό και δημόσιο, είναι και η μόνη μας ελπίδα να βγούμε από, την πρωτίστως, πολιτιστική κρίση που μας μαστίζει. Οι προτάσεις του Υπουργείου ασαφείς , άνευρες και με το μάτι στο πολιτικό κόστος, δεν προμηνύουν ωφέλιμες εξελίξεις για την κοινωνία. Αλλά και η καθηγητική άρνηση να συζητηθεί οποιαδήποτε αλλαγή είναι τελείως αντίθετη από τη διάθεση της κοινής γνώμης ν΄ ανοίξει ο δρόμος για μεταρρυθμίσεις. Ο Λεωνίδας Λουλούδης, η Βάσω Κιντή και ο Κίμωνας Χατζημπίρος τοποθετούνται πάνω στα κρίσιμα ζητήματα που είναι ήδη ανοιχτά με διάθεση να συμβάλλουν στο διάλογο που ήδη έχει ανοίξει.
Από τα Νέα
Χρειάζονται αλλαγές
του Λεωνίδα Λουλούδη
Το δημόσιο πανεπιστήμιο μετεωρίζεται επικίνδυνα μεταξύ θεσμικών αγκυλώσεων και απραγματοποίητων δυνατοτήτων. Απαιτούνται αλλαγές αλλά όχι αυτές που προτείνει το υπουργείο Παιδείας. Η θέση μου δεν έχει καμία σχέση με εκείνες του αριστερού μηδενισμού ή της καθηγητικής αυταρέσκειας. Ομως, απαιτούνται, σήμερα παρά ποτέ, «κτηνώδης» λογική και ρεαλισμός. Επελέγη η απογείωση της «κάθετης» ρήξης με το παρελθόν. Ξεκινάω από το αρχικό κείμενο διαβούλευσης, το οποίο ήθελε να είναι ρηξικέλευθο αλλά ήταν παρορμητικό και ασαφές, εγείροντας προφανή ζητήματα συνταγματικότητας και ενισχύοντας την εντύπωση αποφυγής κάθε προβλεπόμενου πολιτικού κόστους. Κουβέντα για τη μείωση της φοιτητικής συμμετοχής στη διοίκηση και στην εκλογή πρύτανη, το άσυλο και άλλες ελληνικές «ιδιαιτερότητες».
Οταν αυτά επισημάνθηκαν, και όχι μόνο κακοπροαίρετα, η πολιτική του υπουργείου υποχώρησε ατάκτως σε άνευρες και αμήχανες προσαρμογές. Περιορίζομαι, λόγω οικονομίας, μόνο στον πυρήνα της επιχειρούμενης μεταρρύθμισης, τη σύσταση Συμβουλίου Διοίκησης. Ποια ήταν η λογική της αρχικής πρότασης; Να υπάρξει θεσμικό αντίβαρο στην εξουσία της Συγκλήτου. Μετά την υποχώρηση, στο «ολιγοπρόσωπο» Συμβούλιο θα μετέχουν, αορίστως, εκτός από «ακαδημαϊκά μέλη» και «καταξιωμένες» στην κοινωνία προσωπικότητες. Το ξήλωμα, δηλαδή, της λογικής του θεσμικού αντίβαρου εν εξελίξει. Διότι εκκρεμούν αδυσώπητα διλήμματα για το Συμβούλιο Διοίκησης. Ποια η αναλογία ακαδημαϊκών και καταξιωμένων μελών; Επιλέγουν και διορίζουν τα πρώτα τα δεύτερα; Θα έχει αποφασιστικό ή γνωμοδοτικό ρόλο;
Για τους μη επαΐοντες, υπενθυμίζω ότι οι όποιες απαντήσεις τελούν υπό το άγρυπνο βλέμμα του ακλόνητου άρθρου 16 περί «αυτοδιοίκησης», μετά την κωλοτούμπα της τότε αξιωματικής αντιπολίτευσης στην τελευταία Αναθεωρητική Βουλή, και, ας μην ξεχνιόμαστε, της ΠΑΣΠ και των άλλων παιδιών. Συνεπώς, αν κάτι επιβάλλεται, είναι ο άμεσος περιορισμός του ανοικονόμητου συστήματος των 40 ΑΕΙ και η άρση των εξουθενωτικών «ιδιαιτεροτήτων» του.
Ο Λεωνίδας Λουλούδης είναι καθηγητής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών
Δεν θέλουν ν΄ αλλάξει τίποτα!
Της Βάσως Κιντή
Από τη στιγμή που η κυβέρνηση παρουσίασε το Σχέδιο Διαβούλευσης για τη Μεταρρύθμιση στην Ανώτατη Εκπαίδευση, σύγκλητοι, πρυτανικές αρχές, σύλλογοι διδασκόντων και συνδικαλιστικοί φορείς έσπευσαν, με πανομοιότυπες αποφάσεις, να το απορρίψουν ως βάση διαλόγου, ενώ η Σύνοδος των Πρυτάνεων τον Οκτώβριο στο Ρέθυμνο δεσμεύτηκε να καταθέσει «ολοκληρωμένη πρόταση για την ανασυγκρότηση του πανεπιστημίου». Αντ΄ αυτής, η έκτακτη σύνοδος που έγινε στις 10-11 Δεκεμβρίου στο Λαύριο εξέδωσε ψήφισμα- συνονθύλευμα με προτάσεις που εκτείνονται από εντελώς δευτερεύοντα συντεχνιακά θέματα του διοικητικού προσωπικού όπως οι μετατάξεις των συμβασιούχων αορίστου χρόνου (ΙΔΑΧ) έως την ίδρυση νέου ιδρύματος, του Ελληνικού Πράσινου Πανεπιστημίου. Αυτό ήταν που μας έλειπε, ειδικά όταν συζητείται να μειωθεί ο αριθμός όσων υπάρχουν ήδη! Ζητούν να αποσυρθεί το σχέδιο της κυβέρνησης για να συζητηθούν οι δικές τους προτάσεις. Δηλαδή τι; Η πρόταση για υιοθέτηση του συστήματος πιστωτικών μονάδων (ΕCΤS) που ήδη προβλέπεται από την ισχύουσα νομοθεσία και ήδη εφαρμόζεται; Η πρόταση για την οργάνωση των σπουδών που ήδη έχουμε; Η πρόταση για τέσσερις βαθμίδες των μελών ΔΕΠ όπως ακριβώς σήμερα ισχύει; Ή η πρόταση για τη διοίκηση που είναι πανομοιότυπη με τη σημερινή; Είναι προφανές ότι δεν θέλουν ν΄ αλλάξει τίποτε. Οι πρυτάνεις εμφανίζονται επίσης ανακόλουθοι. Ενώ ομνύουν στο Σύνταγμα και στο άρθρο 16, δεν διστάζουν να ζητήσουν νομοθετικές παρεμβάσεις που παρακάμπτουν το Σύνταγμα όταν πρόκειται να γίνει πιο ευέλικτη η διαχείριση των οικονομικών των πανεπιστημίων. Ενώ διαμαρτύρονται για το αυτοδιοίκητο που υποτίθεται ότι κινδυνεύει από τα συμβούλια τα οποία προτείνει το υπουργείο, ζητούν τώρα να θεσμοθετηθούν περιφερειακά όργανα άγνωστης σύνθεσης για τη στρατηγική ανάπτυξης των ΑΕΙ. Δεν φοβούνται τώρα το αυτοδιοίκητο, τους μητροπολίτες και τους πολιτευτές; Οι πρυτανικές αρχές αποδεικνύονται κατώτερες των περιστάσεων. Δεν μπόρεσαν καν να εκφράσουν τον γόνιμο διάλογο που έγινε σε αρκετά ακαδημαϊκά όργανα, ακόμη και στις επιτροπές που οι ίδιες σύστησαν. Οσα έλεγαν το προηγούμενο διάστημα μοιάζουν πλέον, όλο και περισσότερο, με προσχήματα που προβλήθηκαν για να μείνουν τα πράγματα ως έχουν. Αυτό που επιθυμούν είναι απρόσκοπτη χρηματοδότηση την οποία θέλουν να διαχειρίζονται με ευελιξία και πλήρη αυτονομία με μόνο έλεγχο από όργανα εντός των πανεπιστημίων! Μήπως ξεχνούν ότι τα πανεπιστήμια ανήκουν στην κοινωνία και όχι στα μέλη ΔΕΠ;
Η Βάσω Κιντή είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, πρόεδρος του Παρατηρητηρίου για την Ερευνα και τον Διάλογο για τα Πανεπιστήμια
Συστήματα αυτοσυντηρούμενα
Του Κίμωνα Χατζημπίρου
Το υπουργείο Παιδείας προκάλεσε μια συζήτηση για το πανεπιστήμιο που έπρεπε να είχε γίνει από καιρό. Το σχετικό κείμενο διαβούλευσης για την έναρξη διαλόγου περιέχει ως επί το πλείστον εύστοχες διαπιστώσεις και άστοχες προτάσεις. Η προχειρότητα και οι έμμονες ιδέες που διατρέχουν το κείμενο δεν αφήνουν πολλά περιθώρια αισιοδοξίας και εν μέρει δικαιολογούν τις σπασμωδικές αντιδράσεις του κόσμου των πανεπιστημίων. Ωστόσο, το πολιτικό ζήτημα δεν είναι η τοποθέτηση απέναντι στις «προτάσεις Πανάρετου», αλλά το αν το πανεπιστήμιο χρειάζεται επειγόντως μεταρρύθμιση. Αν τεθεί έτσι το διακύβευμα, τότε γίνεται φανερή η ανάγκη να απομονωθεί το «βαθύ πανεπιστήμιο», η συντεχνιακή αντίληψη που τροφοδοτεί τις ακραίες αντιδράσεις των συνεχών απεργιών και φοιτητικών καταλήψεων και οδηγεί μονίμως στην αντιδραστική πραγματικότητα του κλειστού πανεπιστημίου. Απέναντι, λοιπόν, στη στείρα άρνηση πρέπει να αναδειχθεί η εναλλακτική πρόταση του μεταρρυθμισμού. Ο διάλογος να καταλήξει σε αποτέλεσμα το οποίο θα προκύψει μέσα από διαπραγμάτευση και σύνθεση, όπου οι συσχετισμοί θα επηρεαστούν όχι μόνο από τις δυνάμεις των πανεπιστημιακών αλλά και από την κοινωνία η οποία στηρίζει οικονομικά και είναι αποδέκτης του προϊόντος που παράγεται.
Ωστόσο, με τη μέχρι τώρα στάση των ηγεσιών, τα πανεπιστήμια τείνουν να εμφανίζονται ως συντηρητικοί οργανισμοί που δεν προωθούν την εξέλιξή τους αν δεν υπάρξει πίεση από εξωτερικούς παράγοντες.
Ο Κίμων Χατζημπίρος είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου