Νίκος Σταυρακάκης ( Καθημερινή)
Ο αναγκαίος ορθολογικός σχεδιασμός της οργάνωσης και χωροθέτησης των Ιδρυμάτων της Ανώτατης Εκπαίδευσης και της Eρευνας πρέπει να εκπονηθεί στο πλαίσιο ενός ολοκληρωμένου μακροπρόθεσμου στρατηγικού σχεδιασμού για την Παιδεία, την Eρευνα και την Καινοτομία, που οφείλει να διαμορφώσει άμεσα η ελληνική πολιτεία, ανεξάρτητα από Mνημόνια και κυρίως συγκυριακές-πελατειακές πολιτικές. Για να είναι αποτελεσματική η διαδικασία αυτή, θα πρέπει να εξασφαλιστεί ότι:
Ο σχεδιασμός θα περιλαμβάνει οπωσδήποτε, πέραν της ανώτατης εκπαίδευσης, τους ευρύτερους χώρους (α) των ερευνητικών κέντρων, ινστιτούτων και τεχνολογικών φορέων και (β) της μεταλυκειακής εκπαίδευσης και κατάρτισης, συμπεριλαμβανομένης και της γκρίζας ζώνης των κολεγίων και των λοιπών επιχειρηματικών μορφωμάτων που αυτοαποκαλούνται «ιδιωτικά πανεπιστήμια», όπου η κατάσταση είναι χαώδης.
Η θέσπιση ενιαίων κριτηρίων καθολικής εφαρμογής για τις αλλαγές του ακαδημαϊκού και ερευνητικού χάρτη της χώρας, με στόχο την ενίσχυση του δημόσιου ακαδημαϊκού και ερευνητικού συστήματος, θα πρέπει να λάβει υπόψη την πλούσια και μακρόχρονη εμπειρία που υπάρχει στον ευρωπαϊκό χώρο στα θέματα των συνεργασιών, συνενώσεων και συγχωνεύσεων Ιδρυμάτων της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης και της Eρευνας.
Η διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου διαμόρφωσης και οδικού χάρτη υλοποίησης της αναδιάρθρωσης που θα πραγματοποιηθούν με βάση προεκπονηθείσα άρτια μελέτη, με ουσιαστική διαβούλευση μεταξύ όλων των εμπλεκομένων σε πνεύμα ειλικρίνειας και αμοιβαίας εμπιστοσύνης, καθώς και με την απόλυτη και καθολική τήρηση σε βάθος χρόνου των όποιων κατευθύνσεων συναποφασιστούν.
Υπάρχουν τα εχέγγυα ότι θα προχωρήσει ορθολογικά και συντεταγμένα το σχέδιο ΑΘΗΝΑ; Δυστυχώς ο μέχρι σήμερα χειρισμός του όλου θέματος από τις εμπλεκόμενες πλευρές δεν παρέχει τα εχέγγυα για θετικά αποτελέσματα στο εν λόγω εγχείρημα. Συγκεκριμένα:
Το υπουργείο Παιδείας χειρίζεται το θέμα με αμιγώς επικοινωνιακούς όρους, με βιασύνη και προχειρότητα, με περίεργη και ανεξήγητη μυστικοπάθεια και με παρόντα τα γνωστά φοβικά σύνδρομα του πολιτικού κόσμου, ενώ συγχρόνως αγνοεί ή ακόμη και εμπαίζει συστηματικά τους εκπροσώπους της ακαδημαϊκής και ερευνητικής κοινότητας. Είναι μη αποδεκτό και πέραν κάθε πολιτικής σοβαρότητας: Να απαιτείται από ένα ίδρυμα να υποβάλει πρόταση αναδιοργάνωσής του σε διάστημα δύο (2!) εβδομάδων, τη στιγμή μάλιστα που στα περισσότερα ακαδημαϊκά Τμήματα δεν έχει ολοκληρωθεί η εξωτερική αξιολόγηση.
Να ανακοινώνεται καθημερινά ότι επίκειται η δημοσιοποίηση των κριτηρίων στα οποία θα βασιστεί το σχέδιο ΑΘΗΝΑ, τη στιγμή που δεν έχει καν συγκροτηθεί η προ μηνός εξαγγελθείσα επιτροπή του υπουργείου Παιδείας με τη συμμετοχή εκπροσώπων των συνόδων πρυτάνεων και προέδρων, και των ομοσπονδιών ανώτατης εκπαίδευσης και έρευνας με αντικείμενο -μεταξύ άλλων- και τη διαμόρφωση των κριτηρίων αναδιάρθρωσης.
Να αποφασίζεται η απευθείας ανάθεση έργων μελέτης του σχεδίου ΑΘΗΝΑ συνολικού ύψους 137.000 ευρώ σε επιτροπή ή επιτροπές-φαντάσματα με άγνωστα μέλη και κατά συνέπεια αγνώστων προσόντων και λοιπών χαρακτηριστικών. Αυτά, μάλιστα, συμβαίνουν τη στιγμή που η καθ’ ύλη αρμόδια νέα ΑΔΙΠ (ΑΔΙΠΠΑΕ) παραμένει σε χειμερία νάρκη και τα χρήματα, που της είχαν διατεθεί από το ΕΣΠΑ, παραμένουν ακόμη αναξιοποίητα.
Τα θεσμικά όργανα των πανεπιστημίων δεν έχουν συζητήσει το θέμα, παρότι ο σχετικός διάλογος έχει ουσιαστικά ξεκινήσει εδώ και μερικά χρόνια, τη στιγμή μάλιστα που η διεθνής εμπειρία υποδεικνύει ότι ζητήματα αυτής της μορφής πρέπει να εκκινούν «από κάτω προς τα πάνω» για να επιτευχθεί το βέλτιστο αποτέλεσμα.
Δυστυχώς, κλείνω αυτήν την παρέμβασή μου εκφράζοντας την απαισιοδοξία μου για την εξέλιξη αυτού του στρατηγικά κρίσιμου ζητήματος της ελληνικής ανώτατης εκπαίδευσης για το μέλλον και την ουσιαστική κοινωνική, οικονομική και πολιτισμική ανάπτυξη της χώρας. Φοβάμαι ότι η παρούσα πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παιδείας σύντομα θα αποδειχθεί -όπως και κατά το παρελθόν- κατώτερη των περιστάσεων και της υπευθυνότητας που αυτές απαιτούν, ενώ πλέον «οι καιροί ου μενετοί»!
* Ο κ. Νικόλαος Μ. Σταυρακάκης είναι καθηγητής του ΕΜΠ, και πρόεδρος της ΠΟΣΔΕΠ.
Ο αναγκαίος ορθολογικός σχεδιασμός της οργάνωσης και χωροθέτησης των Ιδρυμάτων της Ανώτατης Εκπαίδευσης και της Eρευνας πρέπει να εκπονηθεί στο πλαίσιο ενός ολοκληρωμένου μακροπρόθεσμου στρατηγικού σχεδιασμού για την Παιδεία, την Eρευνα και την Καινοτομία, που οφείλει να διαμορφώσει άμεσα η ελληνική πολιτεία, ανεξάρτητα από Mνημόνια και κυρίως συγκυριακές-πελατειακές πολιτικές. Για να είναι αποτελεσματική η διαδικασία αυτή, θα πρέπει να εξασφαλιστεί ότι:
Ο σχεδιασμός θα περιλαμβάνει οπωσδήποτε, πέραν της ανώτατης εκπαίδευσης, τους ευρύτερους χώρους (α) των ερευνητικών κέντρων, ινστιτούτων και τεχνολογικών φορέων και (β) της μεταλυκειακής εκπαίδευσης και κατάρτισης, συμπεριλαμβανομένης και της γκρίζας ζώνης των κολεγίων και των λοιπών επιχειρηματικών μορφωμάτων που αυτοαποκαλούνται «ιδιωτικά πανεπιστήμια», όπου η κατάσταση είναι χαώδης.
Η θέσπιση ενιαίων κριτηρίων καθολικής εφαρμογής για τις αλλαγές του ακαδημαϊκού και ερευνητικού χάρτη της χώρας, με στόχο την ενίσχυση του δημόσιου ακαδημαϊκού και ερευνητικού συστήματος, θα πρέπει να λάβει υπόψη την πλούσια και μακρόχρονη εμπειρία που υπάρχει στον ευρωπαϊκό χώρο στα θέματα των συνεργασιών, συνενώσεων και συγχωνεύσεων Ιδρυμάτων της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης και της Eρευνας.
Η διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου διαμόρφωσης και οδικού χάρτη υλοποίησης της αναδιάρθρωσης που θα πραγματοποιηθούν με βάση προεκπονηθείσα άρτια μελέτη, με ουσιαστική διαβούλευση μεταξύ όλων των εμπλεκομένων σε πνεύμα ειλικρίνειας και αμοιβαίας εμπιστοσύνης, καθώς και με την απόλυτη και καθολική τήρηση σε βάθος χρόνου των όποιων κατευθύνσεων συναποφασιστούν.
Υπάρχουν τα εχέγγυα ότι θα προχωρήσει ορθολογικά και συντεταγμένα το σχέδιο ΑΘΗΝΑ; Δυστυχώς ο μέχρι σήμερα χειρισμός του όλου θέματος από τις εμπλεκόμενες πλευρές δεν παρέχει τα εχέγγυα για θετικά αποτελέσματα στο εν λόγω εγχείρημα. Συγκεκριμένα:
Το υπουργείο Παιδείας χειρίζεται το θέμα με αμιγώς επικοινωνιακούς όρους, με βιασύνη και προχειρότητα, με περίεργη και ανεξήγητη μυστικοπάθεια και με παρόντα τα γνωστά φοβικά σύνδρομα του πολιτικού κόσμου, ενώ συγχρόνως αγνοεί ή ακόμη και εμπαίζει συστηματικά τους εκπροσώπους της ακαδημαϊκής και ερευνητικής κοινότητας. Είναι μη αποδεκτό και πέραν κάθε πολιτικής σοβαρότητας: Να απαιτείται από ένα ίδρυμα να υποβάλει πρόταση αναδιοργάνωσής του σε διάστημα δύο (2!) εβδομάδων, τη στιγμή μάλιστα που στα περισσότερα ακαδημαϊκά Τμήματα δεν έχει ολοκληρωθεί η εξωτερική αξιολόγηση.
Να ανακοινώνεται καθημερινά ότι επίκειται η δημοσιοποίηση των κριτηρίων στα οποία θα βασιστεί το σχέδιο ΑΘΗΝΑ, τη στιγμή που δεν έχει καν συγκροτηθεί η προ μηνός εξαγγελθείσα επιτροπή του υπουργείου Παιδείας με τη συμμετοχή εκπροσώπων των συνόδων πρυτάνεων και προέδρων, και των ομοσπονδιών ανώτατης εκπαίδευσης και έρευνας με αντικείμενο -μεταξύ άλλων- και τη διαμόρφωση των κριτηρίων αναδιάρθρωσης.
Να αποφασίζεται η απευθείας ανάθεση έργων μελέτης του σχεδίου ΑΘΗΝΑ συνολικού ύψους 137.000 ευρώ σε επιτροπή ή επιτροπές-φαντάσματα με άγνωστα μέλη και κατά συνέπεια αγνώστων προσόντων και λοιπών χαρακτηριστικών. Αυτά, μάλιστα, συμβαίνουν τη στιγμή που η καθ’ ύλη αρμόδια νέα ΑΔΙΠ (ΑΔΙΠΠΑΕ) παραμένει σε χειμερία νάρκη και τα χρήματα, που της είχαν διατεθεί από το ΕΣΠΑ, παραμένουν ακόμη αναξιοποίητα.
Τα θεσμικά όργανα των πανεπιστημίων δεν έχουν συζητήσει το θέμα, παρότι ο σχετικός διάλογος έχει ουσιαστικά ξεκινήσει εδώ και μερικά χρόνια, τη στιγμή μάλιστα που η διεθνής εμπειρία υποδεικνύει ότι ζητήματα αυτής της μορφής πρέπει να εκκινούν «από κάτω προς τα πάνω» για να επιτευχθεί το βέλτιστο αποτέλεσμα.
Δυστυχώς, κλείνω αυτήν την παρέμβασή μου εκφράζοντας την απαισιοδοξία μου για την εξέλιξη αυτού του στρατηγικά κρίσιμου ζητήματος της ελληνικής ανώτατης εκπαίδευσης για το μέλλον και την ουσιαστική κοινωνική, οικονομική και πολιτισμική ανάπτυξη της χώρας. Φοβάμαι ότι η παρούσα πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παιδείας σύντομα θα αποδειχθεί -όπως και κατά το παρελθόν- κατώτερη των περιστάσεων και της υπευθυνότητας που αυτές απαιτούν, ενώ πλέον «οι καιροί ου μενετοί»!
* Ο κ. Νικόλαος Μ. Σταυρακάκης είναι καθηγητής του ΕΜΠ, και πρόεδρος της ΠΟΣΔΕΠ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου