'Ελλειψη στόχων και λογοδοσίας
Ο νεποτισμός στα πανεπιστήμια είναι μια ακόμη έκφραση του βασικού τους προβλήματος που είναι, κατά τη γνώμη μου, η έλλειψη στόχων (εκπαιδευτικών και ερευνητικών) και η συνεπαγόμενη έλλειψη λογοδοσίας. Οταν υπάρχουν στόχοι οι οποίοι αποτιμώνται, τότε κάθε ενέργεια αξιολογείται με κριτήριο το κατά πόσον συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων αυτών. Στα ελληνικά πανεπιστήμια δεν τίθενται στόχοι, ούτε από την πολιτεία ούτε από την ακαδημαϊκή κοινότητα. Για την ελληνική κοινωνία και πολιτεία τα πανεπιστήμια είναι οι χώροι όπου σημαντικός αριθμός νέων ανθρώπων αποκτούν τα τυπικά προσόντα για να επιστρέψουν έπειτα από ένα (αόριστο) διάστημα στην αγορά (με την ευρεία έννοια), ενώ η ακαδημαϊκή κοινότητα δεν μπορεί από τη συγκρότησή της να θέσει στρατηγικούς στόχους. Η διοίκησή της δεν εκλέγεται με βάση τις διοικητικές ικανότητες των ατόμων που την αποτελούν ούτε θα μπορούσε να έχει πρόγραμμα που θα υπερέβαινε τη διάρκεια μιας θητείας. Αυτό που έχουμε στα πανεπιστήμια είναι η διαχείριση της δεδομένης κατάστασης προς όφελος τελικά αυτών που ασκούν εξουσία στα ιδρύματα. Οσα καλά συμβαίνουν στα πανεπιστήμια και ξεχωρίζουν από την πεπατημένη οφείλονται στο μεράκι, στις ικανότητες και στο ήθος ορισμένων μελών του διδακτικού προσωπικού που καταφέρνουν να δημιουργήσουν τον χώρο για να ανθήσουν εκεί η διδασκαλία και η έρευνα.
Ο νεποτισμός είναι σύμπτωμα της απουσίας κάθε έννοιας λογοδοσίας από τα ΑΕΙ. Καθηγητές που αποκτούν ισχύ με διαφόρους τρόπους, συνήθως όχι ακαδημαϊκούς, μπορούν να επιλέγουν φωτογραφικά, ακόμη και εφευρίσκοντας, το αντικείμενο των υπό προκήρυξη θέσεων και να το επιβάλλουν νομιμότατα, στο Τμήμα, στη Σχολή και στο Ιδρυμα χωρίς να δίνουν λογαριασμό σε κανέναν. Στη συνέχεια οι ίδιοι άνθρωποι μπορούν, πάλι νομότυπα, να συγκροτήσουν τα εκλεκτορικά σώματα και τις εισηγητικές επιτροπές της αρεσκείας τους, να αποθαρρύνουν ανεπιθύμητους υποψηφίους, να εκβιάσουν ρητά ή σιωπηρά την ψήφο χαμηλόβαθμων καθηγητών, να υποσχεθούν ανταποδοτικά οφέλη σε αντίπαλα κέντρα εξουσίας, ώστε οι θέσεις να καταληφθούν τελικά από τους συγγενείς, τους προστατευομένους ή τους υποτελείς.
Ποιος είναι ο τρόπος να καταπολεμηθεί αυτή η νοσηρή κατάσταση; Δεν είναι να απαγορεύουμε στους συγγενείς των πανεπιστημιακών να καταλαμβάνουν ακαδημαϊκές θέσεις. Αυτό θα ήταν άδικο. Δεν είναι να αναθέσουμε σε υπαλλήλους του υπουργείου Παιδείας, όπως συνέβαινε παλαιά, να παρεμβαίνουν στο πώς περιγράφονται τα αντικείμενα. Ούτε αποτελεί λύση να ενισχύσουμε τον τυπικό νομικό έλεγχο που ασχολείται με το πότε εστάλησαν οι επιστολές στους εκλέκτορες και τι ακριβώς γράφτηκε στα πρακτικά.
Ο νεποτισμός είναι σύμπτωμα της απουσίας κάθε έννοιας λογοδοσίας από τα ΑΕΙ. Καθηγητές που αποκτούν ισχύ με διαφόρους τρόπους, συνήθως όχι ακαδημαϊκούς, μπορούν να επιλέγουν φωτογραφικά, ακόμη και εφευρίσκοντας, το αντικείμενο των υπό προκήρυξη θέσεων και να το επιβάλλουν νομιμότατα, στο Τμήμα, στη Σχολή και στο Ιδρυμα χωρίς να δίνουν λογαριασμό σε κανέναν. Στη συνέχεια οι ίδιοι άνθρωποι μπορούν, πάλι νομότυπα, να συγκροτήσουν τα εκλεκτορικά σώματα και τις εισηγητικές επιτροπές της αρεσκείας τους, να αποθαρρύνουν ανεπιθύμητους υποψηφίους, να εκβιάσουν ρητά ή σιωπηρά την ψήφο χαμηλόβαθμων καθηγητών, να υποσχεθούν ανταποδοτικά οφέλη σε αντίπαλα κέντρα εξουσίας, ώστε οι θέσεις να καταληφθούν τελικά από τους συγγενείς, τους προστατευομένους ή τους υποτελείς.
Ποιος είναι ο τρόπος να καταπολεμηθεί αυτή η νοσηρή κατάσταση; Δεν είναι να απαγορεύουμε στους συγγενείς των πανεπιστημιακών να καταλαμβάνουν ακαδημαϊκές θέσεις. Αυτό θα ήταν άδικο. Δεν είναι να αναθέσουμε σε υπαλλήλους του υπουργείου Παιδείας, όπως συνέβαινε παλαιά, να παρεμβαίνουν στο πώς περιγράφονται τα αντικείμενα. Ούτε αποτελεί λύση να ενισχύσουμε τον τυπικό νομικό έλεγχο που ασχολείται με το πότε εστάλησαν οι επιστολές στους εκλέκτορες και τι ακριβώς γράφτηκε στα πρακτικά.
Η λύση θα έρθει αν δρομολογηθούν μηχανισμοί λογοδοσίας, τόσο εντός όσο και εκτός πανεπιστημίου. Εντός, τα ελληνικά πανεπιστήμια πρέπει να αποκτήσουν ισχυρή διοίκηση η οποία θα διαθέτει ανεξαρτησία από αυτούς που διοικεί και η οποία θα μπορεί να θέτει μακροχρόνιους στόχους. Μια τέτοια διοίκηση με ακαδημαϊκή κρίση θα μπορεί να παρεμβαίνει επί της ουσίας, και όχι επί των τύπων, αξιολογώντας με βάση τους στόχους που έχουν τεθεί. Θα μπορεί να αναπέμπει θέσεις σε ανυπόστατα αντικείμενα ή αντικείμενα για τα οποία ήδη υπάρχει διδακτικό προσωπικό, να υποστηρίζει θέσεις σε κλάδους που θέλει να αναπτύξει, να ακυρώνει εκλογές αν δεν ικανοποιούνται οι ακαδημαϊκές προδιαγραφές, να διαλύει κέντρα διαπλοκής, να προσλαμβάνει, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, ακόμη και συγγενείς όταν αυτό προάγει τους στόχους. Αλλά και η διοίκηση θα πρέπει να λογοδοτεί δημοσίως. Εκτός πανεπιστημίων, η πολιτεία θα πρέπει να ελέγχει τι μαθαίνουν οι φοιτητές όταν αποφοιτούν (και δεν θα μαθαίνουν πολλά, αν έχουν άχρηστους δασκάλους), τι έρευνα παράγεται, τι επίδραση έχει το Πανεπιστήμιο στην κοινωνία. Θα πρέπει και η πολιτεία να έχει στόχους τους οποίους να αποτιμά και ανάλογα να ενισχύει ή όχι. Πρέπει, επιτέλους, να ασχοληθούμε στα ελληνικά πανεπιστήμια με το περιεχόμενο και όχι με τους τύπους (είτε αυτοί είναι οι αδιάβλητες αλλά άθλιες εισαγωγικές εξετάσεις είτε το πλήθος ανούσιων δημοσιεύσεων που μετρούνται χωρίς να διαβάζονται είτε η προσχηματική τήρηση των κανονισμών). Μόνο τότε θα έχει ο νεποτισμός κόστος και θα μπορεί να καταπολεμηθεί. Μόνο τότε δεν θα μπορούν ορισμένοι να λυμαίνονται ασύδοτα τους θεσμούς και τις επενδύσεις της ελληνικής κοινωνίας, πνίγοντας κάθε άξια προσπάθεια.
Διαβάστε περισσότερα: http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&artid=370244&ct=114&dt=28%2F11%2F2010#ixzz16awXB7j0
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου